Birçok alıcı aracı satın almadan önce ekspertiz raporu alarak kendini güvence altına aldığını düşünür. Ancak ekspertizden “sorunsuz” geçtiği söylenen bir aracın kısa süre sonra arıza vermesi nadir görülen bir durum değildir. Ekspertiz satıcının ayıba ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz ve rapordaki eksik veya hatalı incelemeler alıcının haklarını zayıflatmaz. Bu nedenle satıştan sonra ortaya çıkan arızanın kaynağı ve satıcının verdiği bilgiler incelenerek doğru hukuki adımlar atılmalıdır.
Mevzuat Ekspertiz Raporu Alınmış Araçlarda Ortaya Çıkan Arızaları Nasıl Değerlendiriyor?
Araç satışında ekspertiz yapılmış olması Türk Borçlar Kanunu açısından satıcının sorumluluğunu kaldıran bir unsur değildir. Araç teslimden kısa süre sonra arıza veriyorsa bu durum ayıplı ifa kapsamında değerlendirilir. Temel yasal dayanak TBK 219’dur. Madde metni şöyledir:
TBK Madde 219:
“Satıcı alıcıya karşı satılan şein ayıplarından sorumludur. Satılan şey, alıcıya bildirilen niteliklere sahip değilse ya da kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği yararı azaltan veya ortadan kaldıran maddi hukuki ya da ekonomik bir ayıp taşıyorsa satıcı bunun sonuçlarından sorumludur.”
Bu hüküm gereğince satıcı ekspertiz raporunun içeriğine bakılmaksızın ayıptan sorumludur. Ekspertiz raporundaki hatalar alıcının değil raporu düzenleyen kişinin veya satıcının sorumluluğundadır. Ayrıca TBK 223 uyarınca gizli ayıp niteliğindeki kusurlar öğrenildiği anda satıcıya bildirilmelidir.
Ekspertize Rağmen Arıza Ortaya Çıktıysa Nasıl Bir Yol İzlenmeli?
İlk aşama arızanın teknik nedeninin net bir biçimde belirlenmesidir. Yetkili servis veya uzman bir ustanın hazırlayacağı ayrıntılı arıza raporu sorunun kullanım hatasıyla mı yoksa satış sırasında mevcut bir kusurdan mı kaynaklandığını gösterir. Eğer arıza motor, şanzıman yürüyen aksam veya elektronik sistem gibi kritik bölümlerdeyse çoğu zaman satış öncesi kusura işaret eder. Teknik tespit tamamlandıktan sonra satıcıya yazılı bildirim yapılmalıdır. “Ekspertiz temiz dedi, bei ilgilendirmez” şeklindeki savunmalar hukuken geçersizdir çünkü satıcı ayıbı bilsin ya da bilmesin sorumludur.
Ekspertiz raporu hatalı çıktıysa alıcı hem satıcıya karşı ayıplı mal hükümlerini uygulayabilir hem de raporu veren ekspertiz işletmesi hakkında ayrıca sorumluluk iddiasında bulunabilir. Ancak öncelik her zaman satıcıya yöneliktir zira araçla ilgili hukuki ilişki satıcı ile kurulmuştur.
Ekspertizden Geçen Ancak Arızalı Çıkan Araç İçin Hangi Hakları Kullanabilirsiniz?
Türk Borçlar Kanunu alıcıya dört seçimlik hak tanır. Ücretsiz onarım talep edilebilir bu durumda arızanın giderilmesi satıcının sorumluluğundadır. Ayıp oranında bedel indirimi talep edilebilir özellikle yüksek maliyetli onarım gereken durumlarda bu seçenek uygulanır. Araç ayıpsız misliyle değiştirilebilir ancak ikinci el satışlarda bu seçenek pratik olarak sınırlıdır. En güçlü hak ise sözleşmeden dönme yani aracın iade edilerek satış bedelinin geri alınmasıdır. Arızanın ağır nitelikte olması güvenliği etkilemesi veya aracın kullanım değerini düşürmesi durumunda alıcı bu hakkı kullanabilir.
Satıcı “ekspertiz senin seçtiğin bir yer ben sorumlu değilim” dese bile bu savunma hukuken geçerli değildir. Raporun hatalı olması satıcının sorumluluğunu ortadan kaldırmadığı gibi çoğu zaman hile şüphesini güçlendirir. Araç daha önce kaza geçirmiş motorunda ciddi aşınma mevcut veya elektronik sistemde kalıcı sorunlar varsa ve bunlar ekspertizde ortaya çıkmamışsa alıcı hem satıcıya hem ekspertize karşı hak ileri sürebilir.
Bu Süreci Alıcı Adına Nasıl Yürütebiliriz?
Ekspertizden sorunsuz geçtiği iddia edilen bir aracın kısa sürede arızalanması teknik ve hukuki açıdan dikkatli yönetilmesi gereken bir süreçtir. Arıza raporlarının alınması, satıcıya yapılacak resmi bildirimin hazırlanması kullanılacak seçimlik hakkın doğru belirlenmesi ve gerekiyorsa hem satıcıya hem ekspertiz işletmesine karşı başvuruların yapılması uzmanlık geretirir. Sizin adınıza teknik verileri topluyor, delilleri düzenliyor satıcının sorumluluğunu hukuki çerçevede ortaya koyuyor ve bedel iadesi onarım ya da indirim haklarınızı güçlü şekilde kullanmanızı sağlıyoruz.
