İkinci el araç satın alımlarında alıcıların en sık karşılaştığı sorunlardan biri aracın tesliminden kısa süre sonra yüksek bakım veya onarım masraflarının ortaya çıkmasıdır. Motorda, şanzımanda elektronik sistemlerde ya da yürüyen aksamda beklenmedik masraflar çıkması çoğu zaman satış sırasında var olan bir kusurun sonradan ortaya çıkmasına işaret eder. Satıcı “normal bakım masrafı” diyerek sorumluluktan kaçınmaya çalışabilir, ancak Türk Borçlar Kanunu alıcıyı bu tür durumlarda korur. Yüksek masraflara neden olan sorun, olağan bakım kapsamında değilse satıcı hukuken ayıptan sorumludur.
Mevzuat Yüksek Bakım Masrafı Gerektiren Araçlar İçin Ne Diyor?
Araç satışında ortaya çıkan beklenmedik yüksek masraf genellikle “ayıplı mal” kapsamında değerlendirilir. Türk Borçlar Kanunu’nun en temel hükmü TBK 219’dur. Made metni şöyledir:
TBK Madde 219:
“Satıcı alıcıya karşı satılan şeyin ayıplarından sorumludur. Satılan şey, alıcıya bildirilen niteliklere sahip değilse ya da kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği yararı azaltan veya ortadan kaldıran maddi hukuki ya da ekonomik bir ayıp taşıyorsa satıcı bunun sonuçlarından sorumludur.”
Bu kapsamda alıcıya bildirilmeyen aracın kullanım değerini düşüren veya alıcıyı olağanüstü masraf altına sokan her kusur ayıptır. Örneğin motor açılması gereken hasarlar, şanzıman revizyonu turbo arızası elektronik beyin (ECU) sorunları ağır yürüyen aksam kusurları ve kazadan kaynaklanan gizli hasarlar yüksek maiyetli ayıplar arasında değerlendirilir. TBK 223 gereğince alıcı bu ayıpları öğrenir öğrenmez satıcıya bildirmelidir.
Yüksek Masraf Çıktıysa İlk Olarak Ne Yapılmalı?
Atılması gereken ilk adım arızanın teknik olarak belgelenmesidir. Yetkili servis veya uzman bir ustadan alınacak kapsamlı bir arıza tespit raporu ortaya çıkan masrafın olağan bakım mı yoksa satış anında var olan bir kusurdan mı kaynaklandığını ortaya koyar. Bu rapor sürecin en güçlü delilidir. Rapor alındıktan sonra satıcıya yazılı bir bildirim yapılmalı ve ayıbın varlığı ile talep edilen çözüm açıkça ifade edilmelidir. Sözlü bildirim veya telefon görüşmeleri ispat açısından yetersizdir.
Bu Durumda Hangi Hakları Kullanabilirsiniz?
Türk Borçlar Kanunu ayıplı mal karşısında alıcıya dört seçimlik hak tanır. Alıcı isterse ücretsiz onarım talep edebilir bu durumda masraf satıcıya aittir ve satıcı masrafı kısmen dahi alıcıya yükleyemez. Ayıp oranında bedel indirimi istenebilir yüksek bakım maliyetlerinin doğrudan satış bedelinden düşülmesi mümkündür. Aracın ayıpsız misliyle değiştirilmesi teorik olarak mümkündür ancak ikinci el satışlarda pratik uygulanabilirliği daha düşüktür. En güçlü hak ise sözleşmeden dönme yani aracın iade edilip ödediğiniz bedelin geri alınmasıdır. Özellikle motor veya şanzıman gibi kritik bölgelerde ciddi masraf gerektiren ayıplarda bu hak sıkça uygulanır.
Bazı satıcılar “araba ikinci el masrafı normal” veya “ekspertiz raporunda yazıyordu” gibi savunmalar yapabilir. Ancak yüksek masraf gerektiren ağır ayıplar sıradan bakım kapsamına girmez ve satıcı bunlardan haberdar olmasa bile sorumludur. Ekspertiz raporlarının hatalı olması dahi satıcının sorumluluğunu tamamen ortadan kaldırmaz.
Bu Süreci Alıcı Adıa Nasıl Yürütebiliriz?
Yüksek bakım masrafı gerektiren araç sorunlarında teknik ve hukuki süreç aynı anda ilerler. Arızanın detaylı raporlanması, satıcıya yapılacak bildirimin usulüne uygun hazırlanması hangi seçimlik hakkın daha güçlü şekilde uygulanacağının belirlenmesi ve gerektiğinde dava veya hakem heyeti sürecinin yürütülmesi profesyonel takip gerektirir. Tüm belgeleri sizin adınıza hazırlayarak satıcıyla yapılacak resmi iletişimi oluşturarak ve gerekirse bedel iadesi veya masrafın tamamının satıcıdan tahsili için hukuki süreci yürüterek haklarınızı koruyoruz. Böylece araç satın alımı sonrası ortaya çıkan yüksek maliyetlerin yükü sizin üzerinizde kalmaz ve kanunun sağladığı tüm güvencelerden yararlanırsınız.
