İkinci el araç alımında en sık yaşanan tartışmalardan biri arızanın ortaya çıkmasından sonra satıcının sorumluluğu reddederek “bu sorun sende oldu” demesidir. Özellikle motor, şanzıman turbo elektronik sistem gibi maliyetli arızalarda satıcılar bu savunmaya sıkça başvurur. Ancak Türk Borçlar Kanunu’na göre alıcı teslimden sonra kısa sürede ortaya çıkan ve kullanım hatasıyla açıklanamayacak her arızada güçlü biçimde korunur. Satıcının sorumluluktan kaçmak için söylediği ifadeler hukuki açıdan belirleyici değildir önemli olan arızanın kaynağı ve bunun teknik raporlarla ortaya konmasıdır.
Mevzuat Satıcının “Arıza Sende Oluştu” İddiasıı Nasıl Değerlendiriyor?
Araç satışlarında uygulanacak temel hüküm Türk Borçlar Kanunu’nun ayıplı ifaya ilişkin düzenlemeleridir. Bu kapsamda en önemli yasal dayanak TBK 219’dur. Madde metni şöyledir:
TBK Madde 219:
“Satıcı alıcıya karşı satılan şeyin ayıplarından sorumludur. Satılan şey, alıcıya bildirilen niteliklere sahip değilse ya da kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği yararı azaltan veya ortadan kaldıran maddi hukuki ya da ekonomik bir ayıp taşıyorsa satıcı bunun sonuçlarından sorumludur.”
Bu düzenleme gereği satıcı arızayı bilse de bilmese de sorumludur. Bir diğer önemli hüküm TBK 223’tür. Bu maddeye göre alıcı gizli ayıbı öğrendiği anda satıcıya bildirmekle yükümlüdür. Teslimden kısa süre sonra ortaya çıkan ciddi arızalar çoğu zaman teslim anında mevcut olan gizli ayıptır bu nedenle satıcının “kullanım hatası” iddiası çoğu durumda geçerli kabul edilmez.
Satıcı Arızanın Sizden Kaynaklandığını Söylüyorsa Ne Yapılmalı?
Böyle bir durumda ilk yapılması gereken arızanın nedenini teknik olarak tespit ettirmektir. Yetkili servis veya uzman bir ustadan alınacak ayrıntılı arıza tespit raporu kusurun kullanım hatasından mı yoksa satış anında mevcut bir ayıptan mı kynaklandığını ortaya koyar. Örneğin krank kırığı, yağ basıncı düşmesi şanzıman arızası turbo arızası elektronik beyin (ECU) hataları gibi sorunların anlık kullanıcı hatasıyla oluşması neredeyse imkansızdır. Teknik rapor bu durumu desteklediğinde satıcının “sende oldu” savunması boşa düşer.
Arıza öğrenildikten sonra satıcıya yazılı bildirim yapılması gerekir. Arızayı sadece telefonla iletmek WhatsApp üzerinden yazmak ya da sözlü konuşmak çoğu zaman ileride delil olarak kabul edilmez. Bu nedenle satıcıya noter aracılığıyla veya yazılı ve ispatlanabilir bir yolla bildirim yapılmalıdır. Bildirimde arızanın ne olduğu servis raporunun özeti ve talep edilen çözüm açıkça belirtilir.
Satıcının İddiasına Rağmen Hangi Hakları Kullanabilirsiniz?
Türk Borçlar Kanunu alıcıya dört seçimlik hak tanır. Aracın ücretsiz onarımı talep edilebilir, ayıp oranında satış bedelinden indirim istenebilir araç ayıpsız misli ile değiştirilebilir veya sözleşmeden dönme hakkı kullanılarak bedel iadesi talep edilebilir. Satıcı “bu arıza sende oldu” dese bile teknik rapor arızanın niteliği ve ortaya çıkış zamanı bu savunmayı etkisiz kılar. Motor veya şanzıman gibi ağır arızalarda çoğu zaman sözleşmeden dönme yani aracın iadesi ve bedelin geri alınması uygulanmaktadır.
Bazı alıcılar satıcının yönlendirmesiyle aracı kendi masrafıyla tamir ettirip sonradan hak talep etmeye çalışır. Ancak bu durum süreci zorlaştırır çünkü satıcı masrafın kendisine ait olduğunu reddedebilir. Bu nedenle tamir işlemine karar verilmeden önce teknik tespit ve hukuki bildirim mutlaka yapılmalıdır.
Bu Sreci Alıcı Adına Nasıl Yürütebiliriz?
Satıcının “arıza sende oluştu” iddiasını çürütmek çoğu zaman teknik inceleme resmi bildirim ve gerekirse hukuki süreç gerektirir. Bu nedenle servis raporlarının düzenlenmesi, satıcıya yapılacak bildirimlerin hazırlanması hangi seçimlik hakkın en güçlü şekilde uygulanacağının belirlenmesi ve satıcıyla çıkabilecek uyuşmazlıkların yönetilmesi profesyonel yaklaşım gerektirir. Sizin adınıza tüm belgeleri hazırlar, satıcıya karşı hukuki zemini oluşturur ve gerekirse iade değişim veya bedel indirimi sürecini başlatarak haklarınızı en güçlü şekilde koruruz. Böylece satıcının sorumluluktan kaçmak için kullandığı sözler değil kanunun tanıdığı haklar geçerli olur.
